انحراف تیغه بینی
انحراف تیغه بینی
انحراف تیغه بینی و چگونگی تصحیح آن و به عبارت دیگر اصلاح جراحی انحراف تیغه بینی یا سپتوپلاستی :
مقدمه :
هدف از خلقت بینی توسط خداوند را میتوان به دو دسته اساسی تقسیم نمود :
ابتدا هدف عملکردی یا به عبارت دیگر وظیفه فانکشنال که عبارت است ازایجاد یک مسیر و کانالی جهت یک جریان هوایی متناسب به منظور فراهم نمودن رسیدن هوای حاوی اکسیژن و در نتیجه اکسیژناسیون خوب و فراهم نمودن شرایط مناسب برای ایجاد حس بویایی و حتی چشایی خوب ، مرطوب سازی گرم نمودن هوایی که می بایست از محیط به ریه ها تحویل داده شوند و هم چنین تصفیه نمودن این هوا می باشد.
هدف بعدی از خلقت بینی نقشی است که در زیبایی بینی و در نتیجه زیبایی کل صورت بازی می کند.
لذا هر گونه اختلال در این دو عملکرد می تواند موجب مشکلاتی مانند اختلالات بویایی ، چشایی ، گفتاری و تکلمی ،تنفسی ،سینوزیت های مزمن ،خون دماغ یا اپیستاکسی های مزمن و مشکلات زیبایی بینی و صورت گردد.
تیغه بینی ساختمانی است که کل ساختار بینی روی آن سوار شده اند لذا هر گونه انحراف و اختلال در شکل ، ساختمان و فرم آن مشکلات عملکردی و زیبایی را موجب می گردد.
آناتومی بینی و تیغه بینی :
شروع شکل گیری بینی در هفته چهارم جنینی آغاز می شود و سپتوم یا تیغه بینی از رشد زایده های نازوفرونتال و زایده های مدیال بینی که در نهایت به یک دیگر متصل می شوند شکل گرفته و نتیجه نهایی آن ایجاد دو معبر و کانال هوایی به نام سوراخ های چپ و راست بینی می باشد.
سپتوم یا تیغه بینی ستون عمود اصلی بینی می باشد که هر گونه اختلال در ساختمان و شکل آن موجب اختلالات عملکردی و زیبایی می گردد.
هر گونه اختلال ژنتیکی یا مادرزادی در فرم گیری بینی و اجراء آن در دوره جنینی یا هر گونه تروما و آسیب به تیغه بینی به ویژه در کودکی و قبل از بلوغ که بینی در مراحل تکمیل رشد و نمو خود می باشد ، می تواند موجب ایجاد تغییرات شگرفی در عملکرد و زیبایی آن و به خصوص از طریق ایجاد انحراف تیغه بینی می گردد.
شاخک های بینی :
شاخک های بینی ساختمان هایی از جنس استخوان ، غضروف، و مخاط می باشند که تعداد آنها سه عدد در هر طرف حفره های بینی می باشند به نام های شاخک فوقانی ، شاخک میانی و شاخک تحتانی که با توجه به مژک ها و عروقی که دارند از طرفی موجب تمیز کردن داخل بینی می شوند و از طرف دیگر موجب گرم کردن و همچنین مرطوب نمودن هوای دمی که قرار است تحویل ریه ها شوند می گردد.
این شاخک های سه گانه در هر طرف حفره بینی و نحوه قرار گرفتن آن ها موجب ایجاد فضا های سه گانه ای در هر طرف حفره بینی می گردد به نام مئاتوس های فوقانی ، میانی و تحتانی.
قسمت اعظم هوای عبوری از بینی از دو فضای مئاتوس تحتانی و میانی گذر می کند.
خون رسانی تیغه بینی :
خون رسانی تیغه بینی از طریق شریان ها و مویرگ های متعددی انجام می گیرد.
اما آنچه از اهمیت زیادی برخوردار است پیوستن این مویرگ ها در قسمت قدام تیغه بینی و در نتیجه ایجاد یک شبکه مویرگی به نام شبکه مویرگی کسلباخ می باشد که نقش بسیار مهمی در ایجاد خونریزی های داخل بینی یا اپیستاکسی ایفا می کند.
انسداد بینی :
اولین قدم در تشخیص انحراف تیغه بینی اخذ یک شرح حال بسیار دقیق از بیمار می باشد.
بیمارانی که دچار انحراف تیغه بینی می باشند معمولا خودشان و خیلی زود به پزشک مراجعه می نمایند.
و شاید شایع ترین شکایت بیماران دچار این حالت بیان مشکلات تنفسی از قبیل انسداد بینی، خر و پف شبانه و تنفس از راه دهان باشد.
سایر شکایت این بیماران شامل خون دماغ های مکرر که گاها می تواند منجر به کم خونی خصوصا کم خونی فقر آهن ، خشکی لب و دهان به علت انسداد راه تنفسی طبیعی بینی و در نتیجه تنفس از را دهان ، پوسیدگی های زود رس دندانی به خصوص در کودکان ، اختلال رشد فک ها به خصوص اختلال رشد فک فوقانی و میانه صورت ، افزایش قوس فک فوقانی ، بد جفت شدن دندان ها که منجر به اختلالات جویدنی می گردد ، وجود ترشحات پشت حلقی که اکثر مواقع چرکی بوده و موجب بوی بد دهان می شود.
انسداد بینی
تکلم تو دماغی، خواب آلودگی در طی روز، اختلالات رفتاری و شب ادراری و بیش فعالی بخصوص در کودکان ، مشکلات درس و مشق در مدرسه و از همه مهمتر اتفاقات و وقایع انسدادی موقع خواب می باشد که در صورتی که با آپنه موقع خواب همراه باشد می تواند موجب عوارض جدی و جبران نا پذیری بر روی اکثر سیستم های اصلی بدن مانند سکته های قلبی و سکته های مغزی به علت نرسیدن اکسیژن کافی به قلب و مغز گردد.
همچنین می تواند موجب بروز دیابت ، فشار خون ، افزایش فشار چشم و آب سیاه یعنی ایجاد گلوکوم ، بزرگی دهلیز راست و به تدریج بزرگی بطن راست و به دنبال آن بزرگی نیمه راست قلب گردد که این پروسه منجر به افزایش فشار خون ریوی گردد.
در صورتی که تا این مرحله اقدام درمانی صورت گیرد که همان رفع انحراف تیغه بینی به روش جراحی یا سپتوپلاستی میباشد بهبود برای بیمار قابل تصور و انتظار است.
انحراف بینی و انسداد آن
و در صورت عدم درمان میتواند وارد مرحله بعدی گردد که همانا بزرگی نیمه چپ قلب یعنی بزرگی دهلیز چپ و سپس بزرگی بطن چپ و به دنبال آن موجب بزرگی نیمه چپ قلب گردد و نهایتا موجب نارسایی کلی قلب گردد که متاسفانه در این مرحله دیگر اقدام درمانی را برای بیمار نمیتوان متصور بود و بیمار وارد مرحله ناتوانی کلی می گردد.
قدم بعدی برای تشخیص انحراف تیغه بینی انجام یک معاینه دقیق فیزیکی از بیمار است که این امر ابتدائا از طریق رینوسکوپی قدامی و با استفاده از یک چراغ قوه و اسپیکولوم بینی قابل انجام می باشد.
در زمان معاینه بینی لازم است کلیه ساختمان هایی که موجب میشود مسیر طبیعی عبور و مرور هوا دچار اشکال گردند بررسی و تشخیص داده شوند.
ساختمان هایی از قبیل تیغه بینی ، مخاط پوشاننده حفرات بینی، شاخک های سه گانه داخل حفرات بینی شامل شاخک های تحتانی و شاخک های میانی و فوقانی ، کلوملای بینی، بافت های نرم اطراف سوراخ های بینی، ضخامت پره های بینی و وجود هرگونه توده و جسم خارجی در بینی لازم است که به طور کامل مورد بررسی و معاینه قرار گیرند.
گاها لازم است به منظور دست یابی به یک معاینه کامل جهت تشخیص انحراف تیغه بینی از وسایل و تجهیزاتی مثل آندوسکوپ بینی و سینوس ها استفاده نماییم که علاوه بر تشخیص کمیت و کیفیت انحراف تیغه بینی عوارض و مشکلات همزمانی مانند وجود ترشحات در حفره و مئاتوس های بینی یا وجود پولیپ های داخل بینی و سینوس ها و همچنین وجود تومور ها و اجسام خارجی به جا مانده داخل بینی و به خصوص در و وجود لوزه های سوم بزرگ به خصوص در کودکان را هم تشخیص داد.
انسداد بینی
علاوه بر معاینه دقیق و استفاده از آندوسکپی بینی و سینوس ها گاهی به منظور تشخیص قطعی تر لازم است ازتکنیک های تصویر برداری رادیولوژیک مانند تصویر برداری های ساده و ازسیستم های تصویر برداری های دقیق تر و جدید تری مثل سی تی اسکن سینوس های پارا نازال در مقاطع کرونال و آگزیال با یا بدون کنتراست استفاده نماییم.
گاهی هم به منظور اندازه گیری و ارزیابی عینی میزان انسداد لازم است از ابزار هایی مثل رینومتری آکوستیک که اساس آن استفاده از ارسال امواج صوتی به داخل بینی و اندازه گیری میزان انعکاس آن می باشد استفاده کنیم که منحنی ثبت شده آن را رینوگرام گوییم.
فواید استفاده از رینومتری آکوستیک عبارتند ازتعیین حداقل سطح مقطع بینی و محاسبه و ارزیابی میزان مقاومت راه هوایی و همچنین پیش بینی این موضوع که آیا عمل جراحی بر روی دریچه بینی موجب بهبود علایم انسدادی می شود و خیر سودمند است.
از رینومتری جریان هوا هم می توان به منظورارزیابی میزان مقاومت جریان هوا استفاده نمود.
رینومانومتری استاندارد هم روش خوب دیگری برای ارزیابی جریان هوا می باشد هر چند که یکی از معایب آن این است که قادر نیست که میزان نقش افتادگی نوک بینی یا اندازه سوراخ های بینی را بر جریان هوا اندازه گیری نماید.
هر چند که به نظر میرسد رینومتری آکوستیک در ببن این روش ها ،روش دقیقتری باشد.
چگونه انحراف تیغه بینی را تشخیص می دهیم:
همانطور که در بالا شرح داده شد برای تشخیصص وجود انحراف بینی لازم است اقدامات زیر انجام شود :
اخذ یک شرح حال دقیق و همراه با حوصله از بیمار ، انجام یک معاینه فیزیکی دقیق بینی و با انجام رینوسکوپی قدامی ، و در صورت لزوم استفاده از سیستم های تصویر برداری جدید مثل سی تی اسکن از صورت و سینوس های پارانازال و همچنین و در صورت لزوم استفاده از آندوسکوپ و نهایتا انجام رینومتری آکوستیک البته در صورت لزوم می باشد.
گاها هم لازم می شود جهت ارزیایب کمیت و کیفیت وقایع انسدادی موقع خواب از نوار خر و پف یا به عبارت دیگر از پلی سومنو گرافی استفاده نماییم.
عمل جراحی اصلاح انحراف تیغه بینی یا سپتوپلاستی :
با توجه به این موضوع که انحراف تیغه بینی دارای درجاتی می باشد لذا به نظر میرسد که تصمیم گیری جهت اصلاح جراحی تیغه بینی یا سپتوپلاستی بیشتر وابسته به وجود علائم تنفسی و شکایات تنفسی بیمار همزمان با وجود انحراف ساختاری و آناتومیک تیغه بینی می باشد.
برای مثال ممکن است شخصی در معاینات بالینی انجام گرفته یا به عبارت دیگر در معاینات رینوسکوپی قدامی دچار انحراف شدید تیغه بینی و سپتوم باشد اما فاقد علائم بالینی باشد یا در صورت وجود علائم بالینی خفیف باشد و بر عکس ممکن است با بیمارانی مواجه شویم که علیرغم وجود یک انحراف تیغه بینی خفیف دارای علائم بالینی و تنفسی شدیدی باشند.
لذا در هر گونه تصمیم گیری برای عمل جراحی اصلاح تیغه بینی و سپتوپلاستی لازم است این طراحی و برنامه ریزی بر اساس شرایط هر بیمار و به طور جداگانه انجام گیرد.
عمل جراحی اصلاح انحراف تیغه بینی
به نظر می رسد تنها روش درمانی که برای درمان انحراف تیغه بینی می توان متصور شد عمل جراحی اصلاح انحراف تیغه بینی یا سپتو پلاستی به روش جراحی می باشد و روش درمان دارویی را نمی توان برای آن در نظر گرفت مگر به عنوان راه های درمانی کمکی مثلا در مواردی که به طور همزمان با انحراف تیغه بینی آلرژی هم وجود داشته باشد که در این موارد می توان از داروهای ضدآلرژی در کنار درمان های جراحی انحراف تیغه بینی یا سپتوپلاستی استفاده نمود.
و گاها در معاینات بالینی و رینوسکوپی قدامی علاوه بر انحراف تیغه بینی یک هیپرتروفی شدید شاخک های بینی به خصوص شاخک های تحتانی یا هیپرتروفی یا بادکنکی شدن شاخک میانی که به آن کونکا بولوزا گفته می شود هم مشاهده می شود که لازم است همزمان با عمل جراحی اصلاح تیغه بینی یا سپتوپلاستی اصلاح این موارد هم انجام گیرد.
در واقع هدف اصلی از جراحی اصلاح انحراف بینی یا سپتوپلاستی باز نمودن معابر و مسیر های ذاتی عبور و مرور هوا از محیط اطراف به سمت حلق و ریه ها می باشد که در نهایت موجب کاهش میزان شکایت های انسدادی بیمار گردد.
عمل جراحی سپتوپلاستی
لذا در این مسیر سپتوپلاستی یا اصلاح انحراف تیغه بینی به روش جراحی تکنیک های متنوعی از طرف جراحان گوش و حلق وبینی در طی سال های متمادی مورد استفاده قرار گرفته است که البته به مرور این تکنیک ها پیشرفت و توسعه یافته و در نهایت منجر به ایجاد تکنیک های جراحی اصلاح انحراف تیغه بینی یا سپتوپلاستی به روش های مدرن و پیشرفته کنونی منجر شده است که این روش ها و تکنیک های مدرن کنونی موجب گردیده است که هم کیفیت این اعمال جراحی اصلاح انحراف تیغه بینی و به عبارتی سپتوپلاستی بهبود قابل توجهی پیدا کند و هم از میزان عوارض این اعمال جراحی کاسته شود و نهایتا منجر به این موضوع شود که میزان رضایتمندی بیماران از این اعمال جراحی روز به روز بیشتر شود.
بنابراین به نظر می رسد که جراحان کنونی دارای نگرش متفاوتی و مدرن تری در رابطه با اعمال جراحی اصلاح انحراف تیغه بینی یا سپتوپلاستی نسبت به همکاران سابق خود دارند.
به عبارت دیگردر تکنیک های جدید تراصلاح انحراف تیغه بینی یا سپتوپلاستی تاکید اکثر جراحان گوش و حلق و بینی به حفظ ساختمان های استخوانی و غضروفی و مخاطی بینی و باز آرایی این ساختمان ها و ترکیب این دو روش می باشد.
لازم است یاد آوری کنم که در تمام این روش های استاندارد حفظ موکو پریوست از اصول واجب و اصلی می باشد.
آیا اصلاح جراحی انحراف تیغه بینی یا سپتوپلاستی به صورت بی حسی موضعی قابل انجام است و اینکه لازم است بیمار به طور کامل بیهوش شود:
خوشبختانه امروزه به کمک تکنولوژی های جدید پزشکی و همچنین مهندسی پزشکی که منجر به ساخت ماشین ها و دستگاه های هوشبری و همچنین تولید داروهای هو شبری وریدی جدید شده است و هم چنین به کمک سیستم های اندوویژن یا درون بین لذا انجام هر گونه اعمال جراحی در هر قسمت از بدن و به ویژه اعمال جراحی روی سر و گردن با اطمینان کاملی قابل انجام است.
به طور کلی هر گونه عمل جراحی روی هر قسمت از بدن میتواند به یکی از سه روش بیهوشی زیر انجام شود.
- اول به روش بی حسی موضعی
- دوم به روش بیهوشی نخاعی
- سوم به روش بیهوشی عمومی
در جراحی های کوچک ترجیح جراح و متخصص بیهوشی بر این است که از روش بی حسی موضعی استفاده کند که با کمک تزریق داروهای بی حس کننده موضعی مثل لیدو کایین در محدوده عصب گیری محل عمل جراحی قابل انجام می باشد.
در جراحی های شکم و پایین تنه جراحان و متخصصین بیهوشی هم از بیهوشی نخاعی و هم از بیهوشی عمومی استفاده می کنند.
در جراحی های بزرگ سر و گردن از روش بیهوشی عمومی استفاده می شود.
هرچند که در گذشته و حتی در حال حاضر هم بعضی از متخصصین و جراحان سر و گرون و گوش و حلق و بینی و از روش بیهوشی موضعی برای تصحیح جراحی انحراف بینی یا سپتوپلاستی استفاده می کرده و می کنند اما به واسطه عوارض و خطرات احتمالی این روش لذا اکثریت متخصصین و جراحان گوش و حلق بینی در حال حاضر ترجیح می دهند از روش بیهوشی عمومی برای انجام این گونه اعمال جراحی استفاده کنند.
سوال اینجاست که چرا در سال های اخیر ترجیح جراحان و متخصصین گوش و حلق و بینی و هم چنین متخصصین بیهوشی در اعمال جراحی های زیبایی بینی ویا راینوپلاستی همچنین جراحی های اصلاح انحراف تیغه بینی یا سپتوپلاستی استفاده از روش بیهوشی عمومی یا جنرال آنستزیا می باشد:
در جواب این سوال بایستی اشاره کنیم به مزایای این روش و همچنین معایب بیحسی موضعی :
درروش بیهوشی عمومی بیمار به طور کامل بیهوش می باشد و لذا دچار استرس ناشی از خود عمل و شرایط موجود در اطاق عمل نمی شود.
چرا که بسیاری از بیماران فوبیا و ترس و وحشت خاصی نسبت به محیط اطاق عمل و همچنین خود عمل جراحی دارند.
از طرف دیگر بیمار نسبت به وقایع و صحبت های کادر اطاق عمل که می تواند منجر به ایجاد استرس و اضطراب وی شود نا آگاه است.
همچنین کنترل راه هوایی بیمار به مراتب مطمئن تر می باشد.
از طرفی در صورت ایجاد خونریزی کنترل آن برای جراح بسیار راحت تر می باشد.
در بیهوشی عمومی به دلیل وجود لوله بیهوشی در مسیر راه هوایی لذا امکان آسپیراسیون یا ورود ترشحات حین عمل و به خصوص خون به نای و متعاقب آن به ریه که می تواند بسیار خطرناک و حتی کشنده باشد تقریبا وجود ندارد.
از طرف دیگر با استفاده از دارو های هوشبری جدید امکان کنترل زمان عمل به خوبی وجود دارد.
به عبارت دیگر در طی هر عمل جراحی ممکن است اتفاقات نا خواسته ای پیش بیاید که لازم شود طول مدت عمل جراحی و در نتیجه طول مدت بی هوشی افزایش یابد که با این روش بی هوشی عمومی کاملا شرایط در اختیار متخصص بیهوشی و جراح می باشد.
لذا با توجه به محاسن فوق الذکر که در بیهوشی عمومی وجود دارد پس انتخاب و ترجیح اکثر جراحان گوش و حلق و بینی و متخصصین بیهوشی در استفاده از این روش بی هوشی عمومی در اعمال جراحی گوش و حلق و بینی و سر و گردن می باشد.
آمادگی قبل از عمل اصلاح انحراف تیغه بینی و سپتوپلاستی :
با توجه به این که سپتوپلاستی یک عمل جراحی مشکل و حساسی می باشد و از طرفی لازم است که تحت بیهوشی عمومی انجام گیرد لذا لازم است که اقدامات خاصی تحت عنوان اقدامات قبل از عمل جراحی انجام پذیرد که شامل موارد زیر است:
- در درجه اول لازم است وضیعت سلامت عمومی بیمارمورد ارزیابی دقیق قرار گیرد.
- مواردی مانند وضعیت قلب و عروق ، فشار خون، ریه، کلیه ها، مغز و سایر سیستم های حیاتی بیمار که این ارزیابی ها در طی معاینات فیزیکی دقیق قابل انجام است و در صورت لزوم انجام بررسی های دقیق ترآزمایشگاهی و غیره.
- همچنین انجام مشاوره های طبی با سایر همکاران در صورت لزوم.
- برای مثال در خواست مشاوره قلب در صورت وجود مشکلات قلبی یا در خواست انجام مشاوره غدد در صورت ابتلاء بیمار به دیابت و غیره می باشد.
- انجام یک سری از آزمایشات روتین و معمول مثل شمارش گلبول های خونی ، بررسی میزان قند خون ، بررسی وضعیت عمل کرد کلیه ها ، بررسی وضعیت انعقادی خون و در صورت صلاح دید پزشک درخواست برای انجام آزمایشات تکمیلی دیگر.
- اقدامات قابل انجام بعدی و البته در صورت تشخیص و صلاحدید پزشک جراح در خواست انجام اقداماتی نظیر درخواست های رادیولوژی ساده و سی تی اسکن , راینو متری آکوستیک ، پلی سومنو گرافی و غیره می باشد.
- پس از انجام اقدامات قبل از عمل و در صورت نرمال بودن نتایج آن بر رسی ها بیمار کاندید عمل جراحی سپتوپلاستی و اصلاح تیغه بینی و جراحی های هم زمان دیگر می گردد و به بیمار وقت عمل داده می شود.
تکنیک های سپتوپلاستی و اصلاح انحراف تیغه بینی :
جهت انجام سپتوپلاستی دو روش کلی و اصلی وجود دارد :
- اول سپتوپلاستی به روش اینترنال یا داخلی یا بسته
- دوم سپتوپلاستی به روش اکسترنال یا خارجی یا باز
در روش سپتوپلاستی اینترنال یا بسته در مواردی استفاده می شود که انحراف سپتوم یا تیغه بینی خیلی پیچیده و مشکل نباشد.
در این روش برش ها و با استفاده از یک تیغ جراحی شماره پانزده بروی مخاط بینی و تا عمقی که به لایه پوشاننده غضروف یعنی پریکندریوم برسیم ادامه می یابد.
سپس لایه موکو پریکندریوم از روی غضروف و با احتیاط فراوان و با استفاده از ابزار هایی نوک تیزی به نام کاتل یا فرییر کنار زده و بلند می شود.
توجه به این نکته حائز اهمیت می باشد که حرکت در پلان و فضای دایسکسیون بسیار مهم است چرا که عدم رعایت این موضوع موجب پاره و سوراخ شدن غشاء موکوپریکوندریوم می گردد که نتیجه آن سوراخ شدن تیغه بینی می باشد و موجب ایجاد عوارض می شود که در ادامه اشاره خواهم نمود.
تکنیک های اصلاح انحراف تیغه بینی
پس از بلند کردن این غشاء دسترسی به تیغه بینی منحرف امکان پذیر می گردد گاها انحراف فقط به صورت یک اسپور در قسمت غضروفی یا استخوانی و به طور شایع تردر کف بینی یا در هر دو قسمت استخوانی و غضروفی می باشد و گاهی هم این انحراف به صورت پیچیده تری و به اشکال سی شکل یا اس شکل است که تیغه غضروفی یا استخوانی و هر دو را در گیر نموده است.
پس از اینکه تیغه منحرف را مشاهده کردیم و با رعایت این نکته که حداقل بافت برداری انجام گیرد اقدام به رزکسیون و حذف قسمت منحرف تیغه بینی می نماییم ضمنا باید توجه داشته باشیم که قسمت باقیمانده تیغه غضروفی و استخوانی نباید کمتر از یک سانتی متر در هر قسمت کودال و قدام تیغه آن هم به فرم ال شکل باشد که در صورت عدم رعایت این اصل موجب افتادگی قسمت دورسوم بینی و در نتیجه ایجاد عارضه بینی زین اسبی یا سدل نوز می گردد که هم عملکرد و هم زیبایی بینی را شدیدا تحت تاثیر قرار می دهد.
تکنیک های سپتوپلاستی
در این مرحله و به اعتقاد بسیاری از همکاران و متخصصین گوش وحلق و بینی و با توجه به اصل باز پیرایی بافت ها در تکنیک های مدرن سپتو پلاستی و سپتو راینوپلاستی لازم است پس از حذف و تراشیدن قسمت های منحرف از روی استخوان و غضروف ، آن قسمت های باقی مانده را مجددا فضای اولیه یعنی بین دو لایه موکوپریکوندریوم باز گردانیم.
در مرحله بعدی لازم است اطمینان کامل راجب به عدم وجود خونریزی به عمل آوریم و در صورت وجود هر گونه نشتی خون اقدام به هموستاز و بند آوردن آن با بخیه یا کوتر بنماییم.
پس از حذف قسمت منحرف اقدام به دوختن بافت موکوپریکوندریوم دو طرفه با نخ بخیه قابل جذب از جنس ویکریل یا کات گوت کرومیک می نماییم.
هدف اصلی از دوختن این دو لایه به هم نزدیک کردن آن ها به منظور حذف فضای موجود و جلوگیری از تجمع خون در این فضا می باشد.
تکنیک های جراحی انحراف تیغه بینی
در صورت تجمع خون در این فضا و به علت دارا بودن آنزیم های پروتئولیتیک و خورنده ، منجر به تجزیه وخورده شدن غصروف و استخوان باقی مانده و در نتیجه ایجاد عارضه بینی زین اسبی یا سدل نوز می شود.
نحوه دوختن این دو لایه به هم با روش خاصی می باشد که به آن بخیه لحاف دوزی گفته می شود.
پس از اتمام این مرحله اقدام به دوختن محل برش اولیه مخاطی با نخ های قابل جذب می نماییم.
بسیاری از متخصصین گوش و حلق و بینی و برای اطمینان از عدم تجمع خون در بین دو لایه موکوپریکوندریومی و هم چنین جهت کمک به تثبیت هر چه بیشتر اقدامات انجام گرفته ، اقدامات دیگری را هم انجام می دهند از جمله گذاشتن اسپلینت و اسلاید های داخل و طرفین تیغه بینی و دوختن و تثبیت آنها با نخ غیر قابل جذب مثل نایلون به یکدیگر و گذاشتن مش یا تامپون داخل حفرات بینی و خارج کردن آن ها حدود یک هفته بعد.
تکنیک های سپتوپلاستی
در سپتوپلاستی به روش اکسترنال یا خارجی و باز که در موارد انحراف های تیغه بینی خیلی شدید و پیچیده به کار میرود جراح با ایجاد برش روی کلوملا و ادامه آن به داخل مخاط بینی اقدام به بلند کردن کامل پوست از روی ساختمان غضروفی و استخوانی بینی می نماید تا اشراف و تسلط کامل تر و بیشتری بر روی تیغه بینی داشته باشد و نسبت به رفع مشکل موجود و به همان روشی که در متد بسته گفته شد اقدام نماید.
گاها جراح با موارد و انحراف های تیغه بینی بسیار شدید و پیچیده ای مواجه می شود که لازم می گردد کل تیغه بینی از محل اتصالات آن جدا و از حفره بینی خارج و پس از اصلاحات لازم دوباره به حفره بینی باز گرداننده و تثبیت شود که به این روش اکستراکورپورال سپتوپلاستی اطلاق می گردد.
مراحل بعدی مشابه روش بسته یا داخلی می باشد، یعنی زدن بخیه لحاف دوزی و دوختن برشهای مخاطی داخل بینی و پوستی روی کلوملا و دست آخر گذاشتن اسلاید یا اسپلینت داخل بینی.
اعمال جراحی هم زمان با سپتوپلاستی :
در ابتدای شروع مقاله عنوان کردیم که هدف اصلی از خلقت بینی انجام دو وظیفه مهم فیزیولوژیک یا عملکردی وزیبایی میباشد که قطعا نقش عملکردی بینی بسیار بارز تر از زیبایی می باشد.
لذا در برخورد با بیماری که دچار این گونه از مشکلات عملکردی مانند اختلالات تنفسی ، بویایی و تکلمی یا سینوزیت های مزمنی که به درمان های طبی معمول پاسخ نمی دهند می باشند لازم است وجود مشکلات دیگری هم زمان با انحراف تیغه بینی را مد نظر داشت چرا که در صورت وجود ، و عدم رفع آنها پس از اصلاح انحراف تیغه بینی یا سپتوپلاستی ، کماکان مشکلات بیماران خصوصا شکایات تنفسی وبویایی و تکلمی آن ها باقی خواهد ماند.
این اختلالات و بیماری ها عبارتند از وجود همزمان پولیپ های داخل سینوسها و داخل حفره بینی ، تنگی هم زمان دریچه داخل بینی ، وجود توده ها و تومور های داخل بینی چه خوش خیم و چه بدخیم ، بزرگی شاخک های شش گانه داخل بینی خصوصا بزرگی شاخک های تحتانی و میانی ، وجود همزمان سوراخ روی تیغه بینی که با بر هم زدن نحوه عبور لامینار و خطی جریان هوای عبوری از داخل حفرات بینی و تبدیل آن به جریان توربولانت و آشفته خود موجب دلمه بستن و انسداد راه بینی می گردد.
اعمال جراحی زیبایی بینی هم زمان با سپتوپلاستی
هم چنین وجود هم زمان یک بینی انحنا دار یا کروکد نوز، در رفتگی سپتوم کودال، وجود هم زمان بافت های اضافی در ناحیه نوستریل و سوراخ های خارجی بینی ، پتوز یا افتادگی نوک بینی ، وجود هم زمان آلرژی در بیمار ، وجود جسم خارجی یا رشد بیش از حد بافت های لنفاوی نازوفارنکس یا اوروفارنکس که همان لوزه های کامی و آدنویید می باشند به خصوص در افراد کم سن و سال و کودکان ، وجود اختلالات مادر زادی مثل آترزی کوان که در واقع عدم تشکیل سوراخ بینی در انتهای حلق و نازوفارنکس می باشد،
خصوصا نوع یک طرفه آن که ممکن است تا سال ها علائمی نداشته باشد همگی می توانند هم زمان و به همراهی با وجود انحراف تیغه بینی موجب مشکلات عدیده به خصوص تنفسی و عملکردی گردد که در صورتی که بر طرف و اصلاح نگردند بعد از عمل جراحی اصلاح انحراف تیغه بینی یا سپتوپلاستی ، کماکان شکایات بیمار باقی خواهد ماند.
مراقبت ها و توصیه های پس از سپتوپلاستی یا اصلاح انحراف تیغه بینی به روش جراحی :
- پس از پایان عمل و برای اطمینان از عدم خونریزی و هم چنین به منظور جذب خون ها و ترشحات داخل حفرات بینی یک پک سبک آعشته به فنیل افرین نیم درصد داخل حفرات بینی گذاشته میشود و ترجیحا در ریکاوری از داخل بینی خارج می شود چرا که ورود خون به معده می تواند موجب ایجاد تهوع و استفراغ شود که همین موضوع خون ریزی پس از عمل را تشدید خواهد نمود وسپس بیمار با نظر متخصص بیهوشی به بخش منتقل می گردد.
- در بسیاری از موارد و در صورتی که بیمار مشکلی نداشته باشد یا عمل هم زمان دیگری با سپتوپلاستی روی بیمار انجام نشده باشد ، بیمار در همان روز مرخص می شود.
- معمولا برای بیمار آنتی بیوتیک خوراکی برای چند روز تجویز می گردد همراه با کرم های چرب کننده و آنتی بیوتیکی با کاربرد داخل بینی همچنین ممکن است پزشک جراح برای کاهش احتمال خونریزی پس از و آن هم برای دفعات محدودی اقدام به تجویزقطره های بینی فنیل افرین بنماید.
مراقبت های بعد از جراحی انحراف تیغه بینی
- از اقدامات دیگری که لازم است بیماران انجام دهند شستشوی حفرات داخل بینی با سرم فیزیولوژیک می باشد که این کار بهتراست تا یکی دو هفته ادامه یابد.
- پس از گذشت یک هفته لازم است بیمار جهت کنترل و همچنین خروج اسلاید یا اسپلینت داخل بینی به پزشک جراح خود مراجعه کند.
- سپس از بیمار خواسته میشود که تا دو الی سه هفته از فین کردن اجتناب ورزد.
- بسیاری از بیماران به خصوص ورزشکاران راجب به میزان و نحوه فعالیت و ورزش پس از سپتوپلاستی از پزشک خود سوال می کنند و بایستی گفت که انجام فعالیت معمولی پس از عمل بلامانع می باشد اما انجام فعالیت و ورزش سنگین تا دو ماه پس از عمل ممنوع می باشد.
- پس از این مراجعه لازم است بیمار یک ماه بعد مجدد جهت کنترل موضع عمل و همچنین کنترل علائم یا عوارض احتمالی مجددا به جراح خود مراجعه نماید.
- و پس از آن دیگر لازم به مراجعه نمی باشد مگر اینکه بیمار مشکل خاصی داشته باشد.
عوارض پس از سپتوپلاستی یا عمل جراحی اصلاح تیغه بینی :
در کل عمل جراحی اصلاح تیغه بینی عملی است که همراه با عارض کمی می باشد. اما مانند هر عمل جراحی دیگری این عمل سپتوپلاستی هم ممکن است همراه با عوارضی همراه باشد که به سه دسته تقسیم می شود.
عوارض قبل از شروع عمل ، عوارض حین عمل و عوارض پس از عمل به شرح زیر :
منظور ازعوارض قبل از شروع عمل این است که در اطاق عمل و به دلایلی مثل بیهوشی ممکن است عوارضی ایجاد شود که البته بسیار نادر است.
- عوارض حین عمل هم شامل عوارض بیهوشی و عوارضی مانند خون ریزی می باشد. اما از آنجایی که بیمار بیهوش است لذا کنترل این موارد هم به آسانی امکان پذیر است.
- آن عوارضی بیشتر نگران کننده است که در دوره پس از عمل اتفاق می افتد که خود به دو دسته تقسیم می شود.
- اول عوارض داخل بخش که عمدتا شامل خونریزی و مسائلی مانند تهوع و استفراغ است که این مشکلات هم به دلیل اینکه بیمار در دسترس پزشک و کادر درمانی می باشد لذا خیلی نگران کننده نیست.
- دوم عوارض دوره پس از ترخیص است که به دلیل عدم دسترسی پزشک و کادر درمانی به بیمار، ممکن است نگران کننده باشد.
که این عوارض شامل موارد زیر است :
- عدم رفع گرفتگی بینی شایع ترین شکایت بیماران پس از جراحی سپتوپلاستی می باشد که معمولا به دو دلیل می تواند ایجاد شده باشد.
- اول اینکه لایه های موکوپریکوندر دو طرفه با بخیه های لحاف دوزی به هم دوخته و نزدیک نشده باشند.
- دلیل دوم این می تواند باشد که یک پاتولوژی هم زمان وجود دارد که بر طرف نشده است مانند وجود پولیپ یا بزرگی شاخک های میانی و به خصوص شاخک تحتانی یا وجود توده های داخل بینی چه خوش خیم و چه بدخیم و هم چنین وجود جسم خارجی باقی مانده در حفرات بینی یا ابتلائ بیمار به پدیده های آلرژیک می باشد.
- خونریزی که البته تا دو الی سه هفته آن هم به صورت خونابه ای طبیعی می باشد اما موارد شدید آن می تواند خطرناک بوده و نیاز به پیگیری و مراجعه بیمار به کلینیک و اورژانس را دارد این خونریزی به خصوص اگر شدید باشد در مواردی دیده می شود که شاخک میانی و به ویژه شاخک تحتانی مورد رزکسیون به علت بزرگی قرار گرفته باشد.
عوارض سپتوپلاستی
- ترشحات غیر عفونی هم تا دو سه هفته ممکن است وجود داشته باشد که امری طبیعی است.
- عفونت هم از عوارض احتمالی دیگر سپتوپلاستی می باشد که در صورت ایجاد لازم است بیمار پیگیری و پزشک خود را آگاه کند.
- این عارضه معمولا خود را به صورت خروج ترشحات چرکی از بینی ، قرمزی و تورم اطراف بینی و هم چنین درد شدید نشان می دهد.
- عارضه احتمالی دیگر عمل سپتوپلاستی که میتواند جدی ترین عارضه باشد سوراخ شدن تیغه بینی است که که خود عوارض بسیار جدی مانند افتادگی و فرو رفتگی دورسوم بینی را ایجاد کند که موجب ایجاد بینی زین اسبی و سدل نوز و بد شکل شدن بینی می گردد.
- همچنین این عارضه میتواند موجب ایجاد ترشحات بد بو و خونریزی های مزمن بینی گردد و در نهایت اگر جراح اقدام به بر داشت بیش از حد سپتوم کودال کند موجب ایجاد افتادگی نوک بینی می شود.
- بنابراین به نظر در صورت ابتلا فرد به انحراف تیغه بینی لازم است تحت عمل جراحی سپتوپلاستی یا اصلاح انحراف تیغه بینی قرار گیرد تا از عوارض احتمالی این بیماری مصون باشد.
ضمنا دکتر سید جواد محمدی متخصص گوش و حلق و بینی آشنا به تکنیک های مدرن سپتوپلاستی می باشند.
